Etnik mizah

Etnik mizah veya etnik şaka, etnik, ırksal veya kültürel bir grupla ilgili mizahı amaçlayan ve genellikle esprisi için söz konusu grubun etnik bir klişesine atıfta bulunan bir mizah, şaka türüdür.

Etnik mizaha ilişkin algılar tartışmalıdır. Mesela Birleşik Krallık'ta İngiliz sosyolog Christie Davies, bu mizah türünün tarafından halkın belli kesimince ırkçı ve saldırgan bulunurken, bazı kişiler için kişinin kendi etnik kökeniyle dalga geçen şakalarının kabul edilebilir sayılabileceğine dair örnekler vermektedir. Sosyolog Christie Davies, 1982 yılında yayınlanan Etnik Şakalar, Ahlaki Değerler ve Sosyal Sınırlar başlıklı makalesinde, etnik mizahın işlevinin insan grupları arasında net bir sınır çizme amacı güttüğü düşüncesindedir.^[1][2] Toplumun uç kesimindeki kişılere yönelik şaka ve mizah, belirli bir gruba aidiyetin muğlak veya belirsiz olarak görülebileceği durumlarda bu mizahı yapan kişilerde güven uyandırmaktadır. Bu tür şakalar özellikle sanayi çağının büyük toplumlarında yaygın durumdadır, çünkü bu toplumlarda insan ilişkilerini kişiliksizleştirme ve bireyler arasındaki sınırları bulanıklaştırma eğiliminde olan piyasa ya da yönetim gibi kurumlar egemendir. Etnik mizah "bu tür toplumları yöneten rakip normların ve çelişkili değerlerin neden olduğu endişeleri ifade eder".^[3] Davies, etnik şakaların etnik stereotipleri (algıları) güçlendirdiğini ve bazen şiddet çağrılarına yol açtığını savunmaktadır.^[3][4] Etnik gruba yönelik algılanan zarar, 1970'lerde etnik Polonya şakaları çok yaygınlaştığında Polonya Dışişleri Bakanlığı'nın ABD Dışişleri Bakanlığı'na şikayette bulunması gibi büyük bir endişe kaynağı olabilir.^[5] Öte yandan benzer şekilde mizah düzeyinin, seviyesinin aşılması 2006'daki İran Karikatür Krizi'nde olduğu gibi isyan ve ayaklanmalara, iç çatışmalara bile sebebiyet verebilir.^[6]

Türkiye'de etnik mizaha Karadeniz fıkraları örnek gösterilebilir.

1. ^ "Why do people find racist jokes funny?". BBC News. 7 Mayıs 2002. 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2009. 
2. ^ Christie Davies "The Irish Joke as a Social Phenomenon". In John Durant and Jonathan Miller. Laughing Matters: A Serious Look at Humour. London: Longmans. 978-0-470-21185-4
3. ^ ^{a b} Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Posos isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
4. ^ Berger, Arthur Asa. An Anatomy of Humor. ISBN 9781412817158. 
5. ^ Dominic Pulera, "Sharing the Dream: White Males in Multicultural America". p 99.
6. ^ "Karafatma Krizi". Hürriyet Gazetesi. 24 Mayıs 2006. 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2023.